Mide üşütmesi ya da bozulması bir diğer adıyla viral gastroenterit; mide krampları, mide bulantısı, sulu ishal ve bazen de ateş gibi semptomlara yol açan bir bağırsak enfeksiyonudur. Oldukça bulaşıcı bir enfeksiyon olan mide bozulması, enfekte bir kişi ile temas ya da kontamine yiyeceklerin veya suyun içilmesi ile kişilere geçebilir. Sağlıklı kişilerde herhangi bir komplikasyona yol açmayabilir. Ancak bebekler, yaşlı yetişkinler ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi sağlık problemlerine hatta ölüme yol açabilir.1 2 Mide üşütmesi hakkında daha detaylı bilgiler ile “Mide bozulması nedir?”, “Mide üşütmesine ne iyi gelir?” ve “Mide üşütmesi nasıl geçer?” sorularının cevabı için okumaya devam edin…
Mide Üşütmesi Neden Olur?
Mide bozulması hem mide hem de bağırsakları etkiler. Mide üşütmesi, virüs kaynaklı bir hastalıktır ancak bazı bakteriler ve parazitler de mide bozulması semptomlarına benzer belirtilere yol açabilir. Pek çok farklı virüs sindirim sistemine bulaşarak sürekli mide bozulması yapabilir.3 En yaygın mide üşütmesi nedenleri şunlardır:
Nörovirüs
Diğer virüs çeşitlerine göre sıcaklığa ve dezenfektana karşı daha dirençli olan norovirüs, özellikle yetişkinlerde görülen mide üşütmesinin birincil nedenidir. Dünya çapında görülen viral gastroenteritlerin %50’sini oluşturduğu düşünülür.3
Rotavirüs
Çocuklarda görülen mide bozulmasının önde gelen nedenlerinden birini rotavirüs oluşturur. genellikle 3 yaş öncesi çocuklarda etkilidir ve bu nedenle pek çok yetişkin bu virüse karşı bağışıklığa sahiptir.3
Astrovirüs
Genellikle 3 yaş öncesi çocuklarda yaygın olarak görülen astrovirüs nedenli mide bozulması, genellikle kreşler aracılığı ile çocuklara bulaşır. Ancak huzurevlerinde de toplu yaşama bağlı olarak astrovirüs kaynaklı mide üşütmesi görülebilir. 3
Adenovirüs
Bu virüs çeşidi çoğunlukla solunum yolu enfeksiyonlarından sorumlu olsalar da havada asılı kaldıklarından dolayı yanlışlıkla yutularak mide bozulmasına yol açabilir. Hemen her yaş grubunda enfeksiyona neden olabilir.3
Virüsler dışkıya geçerek genellikle dışkı yolu ile diğer insanlara bulaşır. Aynı zamanda viral enfeksiyona sahip kişinin kusmuğu ile temasta enfeksiyona neden olabilir. Su ve yiyecek kaynaklarına geçebilen virüs bunları tüketen kişilere geçebilir. Hemen herkesi etkilese de bağışıklığı düşüren otoimmün bir hastalığa sahip kişilerin enfeksiyona yakalanma riski daha yüksektir. Otoimmün hastalıklar hakkında daha detaylı bilgiler için “Otoimmun hastalıklar nelerdir?” yazımızı inceleyebilirsiniz. 3
Mide Üşütmesine Belirtileri Nelerdir?
Mide, ince bağırsak ve kalın bağırsak yiyeceklerin vücut tarafından işlenmesini sağlayan sindirim sisteminin önemli bir parçasını oluşturur. Mide bozulması durumunda virüsler bu organların iltihaplanmasına neden olarak fonksiyonlarını yerine getirmesini engeller.3 Sindirim sistemi hastalıkları ile ilgili detaylı bilgilere “Sindirim sistemi hastalıkları” yazımızdan ulaşabilirsiniz. En yaygın mide bozulma belirtileri şunlardır:
Sindirim Bozuklukları
Virüsler sindirim sisteminin çalışmasını etkileyerek ishale neden olabilir. Mide üşütmesinin en önemli belirtisi sulu ishaldir. Buna bağlı olarak karın ağrısı ve kramp görülebilir. İştah kaybı, mide bulantısı ve kusma gibi diğer tüm belirtiler virüsün mide ve bağırsaklarda iltihaplanma meydana getirmesinden kaynaklanır.3
Sistemik Semptomlar
Virüs vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi harekete geçer ve mide ve bağırsaklarda iltihaplanmaya neden olur. Enfeksiyon şiddeti ise bağışıklık sistemi çok daha güçlü bir tepki verir. Sistemik semptomlar adı verilen bu tepkiler ateş, titreme, vücut ağrıları, baş ağrısı, lenf düğünlerinde şişlik, halsizlik ve yorgunluk gibi belirtileri kapsayabilir.3
Dehidrasyon
Mide üşütmesi sonucu yaşanan sulu ishal ve kusma nedeniyle vücutta çok fazla sıvı ve elektrolit kaybı yaşanabilir. Özellikle bağışıklık sistemi henüz tam anlamıyla gelişmemiş olan çocuklarda dehidrasyon tehlikeli olabilir. Koyu renkli idrar, sert ve kuru dışkı, kilo kaybı, aşırı halsizlik, gözlerin içe çekilmesi, gözyaşı olmadan ağlama, dudaklarda kuruluk gibi belirtiler dehidrasyonu işaret eder.3
Mide Üşütmesine Ne İyi Gelir?
Sağlıklı bireylerde mide bozulması, bağışıklık sistemi sayesinde kendi doğal sürecinde kendiliğinden geçer. Bu süreçte mide üşütmesine ne iyi gelir sorusu bağışıklık sistemini destelemek şeklinde cevaplanabilir.3 Mide bozulmasına iyi gelen şeyler şunlardır:
Dinlenin
Mide üşütmesini kısa sürede atlatabilmek için vücudunuzun enerji seviyelerini korumak ve bağışıklık sistemini desteklemek için bol bol dinlenin.3
Bol Sıvı Tüketin
Virüsün neden olduğu ishal ve kusma nedeniyle vücuttan sıvı kaybı oldukça yüksektir. Sıvı kaybını dengelemek için bol sıvı tüketmeye özen gösterin. Susamayı beklemeden gün boyu azar azar ve sık sık su içmeye dikkat edin.3
Probiyotik Alın
Probiyotik, canlı bakterilerdir ve bağırsak florasındaki iyi kötü bakteri dengesinin sağlanmasında önemli rol oynar. Enfeksiyon nedeniyle bağırsaklarda azalan yararlı bakteri sayısını artırarak bağışıklık sistemini desteklemek için probiyotik içeren besinler ya da takviyeler kullanabilirsiniz.3
Sağlıklı Beslenin
Yeterli ve dengeli bir beslenme ile hem bağışıklık sistemini destekleyebilir hem de sindirim sistemi sağlığının korunmasına yardımcı olabilirsiniz. Yağ, şeker, kafein, süt ve süt ürünleri gibi besinler mide bozulması belirtilerini artırabilir. Hastalık sürecinde iştahınız azalabilir. Sindirim sistemini rahatlatmak için meyve suyu, tuzlu kraker, et suyu gibi sindirimi kolay ancak hızlı şekilde enerji veren yiyecekleri tüketebilirsiniz.3
Hamilelikte Mide Üşütmesine Ne İyi Gelir?
Hamilelikte mide üşütmesi için bol bol dinlenip kaybedilen sıvıyı yerine koymak için bol bol sıvı tüketilmesi önerilir. Mide bulantısı ve kusma gibi semptomları önlemek için biraz iştahınız varsa ekmek, makarna, patates, pirinç gibi besinleri tercih edebilirsiniz. Belirtiler ortadan kalktıktan sonra bozulan bağırsak florasını desteklemek amacıyla probiyotik açısından zengin yoğurt gibi besinleri diyetinize ekleyebilirsiniz. Baş ağrısı ve mide krampları gibi belirtiler için doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanabilirsiniz.4
Mide Üşütmesine Nasıl Tedavi Edilir?
Mide bozulması tanısı doktor tarafından genellikle kişinin belirtilerine göre konur. Gastroenterite neden olan virüsün çeşidi sadece laboratuvar testleriyle anlaşılır. Çoğu durumda doktor mide üşümesi için genellikle hastanın belirtilerini yeterli görür. Mide üşütmesinin doğrudan tedavisi için spesifik bir ilaç yoktur. Ancak semptomlara yönelik doktor tarafından ilaçlar reçete edilebilir. Mide bozulması nasıl geçer sorusuna cevap olarak doktorunuz aşağıdaki ilaçları önerebilir:
- Kusmayı hafifletmek amacıyla bulantı önleyici ilaçlar,
- İshali kesmek için ishal önleyici ilaçlar,
- Karın krampları için antispazmotikler,
- Dehidrasyon için hidrasyon solüsyonları.5
Mide Üşütmesi Kaç Gün Sürer?
Mide üşütmesi genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda semptomların hafiflemesi birkaç haftaya bulabilir. Belirtilerin şiddeti kişinin bağışıklık sistemi ve virüsün çeşidine göre farklılık gösterir. Bebekler, çocuklar, yaşlı yetişkinler ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerde mide üşütmesine bağlı ciddi komplikasyonlar gelişebilir ve bu durum hastalığın iyileşme sürecini geciktirebilir.3 5
Mide Üşütmesi Nasıl Önlenir?
- Mide üşütmesinin temel bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak bulaşıcı olduğu için aşağıdaki ipuçları ile enfeksiyonun önlenmesi sağlanabilir:
- Mide bozulmasına neden olan virüsleri vücuttan uzaklaştırmanın en iyi yolu elleri temiz tutmaktır. Tuvalete girdikten sonra, yemekten önce, bebek alt bezi değiştirmeden önce ve sonra yiyeceklere temas etmeden önce mutlaka ellerinizi su ve sabun ile en az 20 saniye yıkamalısınız.
- Mide bozulmasına neden olan virüsler yüzeylerden de bulaşabilir. Enfekte yüzeye dokunduktan sonra elinizi ağzınıza götürdüğünüzde enfeksiyona yakalanabilirsiniz. Bu nedenle ev ve ofis içinde sürekli kullandığınız alanları sulandırılmış çamaşır suyu ile temizleyebilirsiniz.
- Dışarıdan yemek yerken güvenli gıda işletmelerini kullandığınıza emin olun. Seyahatler sırasında paket suları ve paketlenmiş besinleri tercih edin. Çiğ veya az pişmiş yemek yemekten kaçının.
- Bağışıklık sistemini zayıflatan alkol, sigara ve yüksek şeker oranına sahip besinlerden uzak durun.
- Çocuklarda rota virüs enfeksiyonunu önlemek için rota virüs aşısı hakkında pediatriste danışın.3 5
Mide Üşütmesine Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Mide üşütmesi genellikle hafif seyreden bir enfeksiyondur. Ancak aşağıdaki belirtilerin yaşandığı durumlarda doktora gidilmesi hayati önem taşır:
- Kusmanın bir günden uzun sürmesi,
- Her 1-2 saatte bir sulu dışkı yaşanması,
- 40 derecenin üzerinde ateş görülmesi,
- 2 yaş altı çocuklarda 12 saatten uzun süre kusma ya da kusma olması,
- Kusmukta kan olması,
- Dışkıda kan olması,
- Ani şiddetli karın ağrısı.5
Buna ek olarak enfeksiyona bağlı aşağıdaki dehidrasyon belirtileri durumunda da mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
- Aşırı susuzluk hissi
- İdrarda azalma
- Gözyaşı olmadan ağlama
- İçe çökmüş gözler
- Nefes alıp verme de hızlanma
- Kalp atım hızında artış
- Yutkunmada zorlanma
- Nefes alıp vermede zorlanma
- Bulanık ya da çift görme
- Kaslarda güçsüzlük. 5
Sindirim sistemi hastalıklarının bir diğer belirtisi de kabızlıktır. Pek çok farklı durum kabızlığa yol açabilir. Kabızlığın önemli bir nedeni de kişinin psikolojik durumudur. Psikolojik kabızlık hakkında daha detaylı bilgiler için “Psikolojik kabızlık nedir?” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
